MAŁACHOWO SZEMBOROWICE GM. WITKOWO. DZIEJE WSI I JEJ MIESZKAŃCÓW.

Wieś położona przy bocznej drodze między Małachowem Wierzbiczany a Małachowem Złych Miejsc w odległości ok. 2.5 km od Witkowa i 15 km od Gniezna. W 2021 liczyła wieś 78 mieszkańców, w latach 1998-2021 liczba mieszkańców miejscowości zmniejszyła się o 17%.

Dzieje wsi:

1397 roku.

Pierwsza wzmianka o wsi Małachowo.

W dokumencie wzmiankowany jest Piotr z Małachowa. Najwidoczniej nie było jeszcze podziału na występujące w późniejszym okresie cztery Małachowa.

XVI wiek.

Miejscowość w tym czasie położona jest w województwie kaliskim, powiecie gnieźnieńskim, parafii Witkowo. Zwano ją w tym czasie Małachowem Szambrowicz.

1564 roku.

Miejscowość nazwana w dokumencie ” Małachowo Samborowice ” ma pięciu właścicieli, wszyscy z rodziny Małachowskich są to :

• Andrzej Kozioł – ma łan ziemi określony jako łac. aratura sua (sam ją uprawia) i jednego zagrodnika.
• Marcin Koścień – łan ziemi określony jako łac. aratura sua.
• Wojciech Drachowski ( Małachowski ) – j.w.
• Jakub Zygmuntowicz ( Małachowski ) – łan ziemi określony jako łac. aratura sua, jednego zagrodnika i wiatrak.
• Halas lub Hałas – jeden łan ziemi kmiecej i 2 zagrodników.
• Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl

(Według części historyków można przyjąć, że do uprawy łana ziemi, czyli w przybliżeniu 17 ha potrzeba było 11 osób, dorosłych i dzieci. Mogła być to rodzina kmiecia z parobkiem i jego rodziną lub dwóch kmieci, z których każdy gospodarzył na połowie łana ziemi. Natomiast zagrodnicy posiadali najczęściej tylko zagrodę i ewentualnie do 1/4 łana ziemi, komornicy nie posiadali domu i mieszkali w wynajętych izbach. W zamian za możliwość uprawy ziemi kmiecie i zagrodnicy byli zobowiązani do odrabiania pańszczyzny w folwarku pana wsi, i inych świadczeń na jego rzecz. Wymiar pańszczyzny uzależniony był od ilości uprawianej ziemi, cała ziemia we wsi, w tym też ta uprawiana przez kmieci i niekiedy zagrodników, stanowiła własność pana wsi. Znajdujące się na wsiach karczmy, wiatraki i młyny w olbrzymiej większości stanowiły własność właściciela wsi lub co było bardzo częste, tylko jej części, w tym przypadku wynajmowane były użytkownikom, na co roku odnawianą dzierżawę).

1577 roku.

Właścicielami wsi są Łukasz Małachowski posiadający 4 łany ziemi kmiecej i 2 zagrodników oraz wiatrak. Drugim podanym właścicielem jest Halas ( Lub Hałas ) w jego przypadku brak w rejestrze wpisów dotyczących posiadanej ziemi i odprowadzonego podatku.

• Atlas historyczny Polski. Rejestry poborowe województwa kaliskiego w XVI w., red. M. Słoń, http://atlasfontium.pl

1837 roku.

Wieś własnością p. Loga. Ma 10 domów i 116 mieszkańców.

• J.A.Bobrowicz.- Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego – wyd. Lipsk 1846 rok

Małachowo Szemborowice na mapie z 1839 roku.

1885 roku.

Małachowo Szemborowice składają się z dominium i folwarku nazwanego Szemborówko. Mają 8 domów i 150 mieszkańców wszyscy są katolikami w tym 77 jest analfabetami.

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI. 1885 rok.

28 Listopada 1888 roku.

Wieś rycerską Małachowo Szemborowice w pow. witkowskim nabył w tych dniach od rodziny Roznowskich p. T. Pokrzywnicki.

• Dziennik Poznański Nr. 275 z 1888 roku.

1909 roku

Majątek (folwark) liczy 138 ha i daje 1650 marek dochodu gruntowego, jego właścicielem jest Teodozy Pokrzywnicki. Pocztę miejscowość posiada w Witkowie.

• Księga adresowa polskich właścicieli ziemskich Wielkiego Księstwa Poznańskiego z uwzględnieniem powiatu, stacyi poczty, telegrafu, dworca. 1909 rok.

Teodory (Teodozjusz) Pokrzywnicki, ur. w Pelplinie 1854, zm.1940 prawdopodobnie w Małachowie, [rodzice Michał, syndyk kurii biskupiej w Pelplinie oraz poseł do Sejmu Pruskiego (1849-1852) i Karolina Schmidt}

żona: (ślub1886 USC Wschowa), Zuzanna Ulatowska (h. Jastrzębiec), ur. Małachowo-Wierzbiczany 1866, zm. w Poznaniu w 1953 r. [rodzice Władysław U. i Wanda Chełmicka (h. Nałęcz)]

Małżonkowie Pokrzywniccy mieli siedmioro dzieci:

1) Wanda ur. 1887; 2) Michał (1889-1904); 3) Stanisława Maria (1890-1915), żona Kazimierza Otmianowskiego; 4) Karolina Urszula (1892-1983); 5) Aniela Jadwiga (1894-1992), żona Stanisława Świdy; 6) Andrzej (1896-1961), dziedzic Małachowa Szemborowic, o nim niżej; 7) Adam, ur.1898;

• 
  Andrzej Prus Niewiadomski 2.3.2025

Małachowo Szemborowice na mapie z 1911 roku.

Lata 30 XX wieku

W latach 1930 gospodarzył w Małachowie syn Teodorego – Andrzej, bo to na niego zarejestrowane był telefon nr.61 w centrali w Witkowie w 1932 i w 1939 r. On też występuje w spisach Reformy Rolnej, jako wywłaszczony właściciel (138,5 ha).

Andrzej Pokrzywnicki, ur. 29.11.1896 w Małachowie-Szemborowicach miał za żonę Halinę Zielińską (ur. ok. 1901 r. zm. we wrześniu 1944 w miejscowości Łęczna k/Lublina,). Oboje są pochowani w grobie rodzinnym nr. 259 na cmentarzu w Witkowie. Tam także spoczywają rodzice Andrzeja > Teodory z Zuzanną, a także Michał i Karolina, rodzeństwo Andrzeja oraz Maksymilian, brat Teodorego.

• 
  Andrzej Prus Niewiadomski 2.3.2025

Okres II wojny światowej

W czasie okupacji majątek rolny Małachowo Szemborowice (135,7 ha wg. danych okupacyjnych) otrzymał przesiedleniec z Estonii, początkowo jako zarządca, a od lipca 1941 jako powiernik z ramienia III Rzeszy:
William Simon
, ur. w Dorpacie w 1897 r., zm. we Flensburgu w 1948 r. Ożeniony z
Alice
NN, ur. 1904 (nazwiska panieńskiego nie udało się ustalić).

• 
  Andrzej Prus Niewiadomski 2.3.2025

Legenda:

• Odległość podana jest od rynku w Gnieźnie do centrum opisywanej miejscowości.
• Dane statystyczne miejscowości pochodzą ze strony internetowej: Polska w liczbach.