MAŁACHOWO ZŁYCH MIEJSC GM. WITKOWO.  DZIEJE WSI I JEJ MIESZKAŃCÓW.

Wieś położona ok. 3 km od Witkowa przy drodze nr 260 Gniezno-Wólka, do Gniezna 15 km. W 2021 roku wieś liczyła 325 mieszkańców. W latach 1998-2021 liczba mieszkańców miejscowości wzrosła o 19,9%. Na północny wschód od centrum wsi, dość duże grodzisko pierścieniowate z okresu piastowskiego. Do ciekawego znaleziska na polach wsi doszło w 1859 roku, kiedy to podczas prac polowych, znaleziono posążek z brązu przedstawiający egipską boginię Izydę z synem Horusem. Eksponat przekazano do muzeum w Poznaniu gdzie zaginął podczas II wojny światowej.

Zobacz artykuł:

Zobacz artykuł:

Dzieje wsi:

1397 roku.

Pierwsza wzmianka o wsi Małachowo.

W dokumencie wzmiankowany jest Piotr z Małachowa. Najwidoczniej nie było jeszcze podziału na występujące w późniejszym okresie cztery Małachowa.

1564 roku.

Nazwane Małachowem Złych Mięsic. Ma pięciu właścicieli, czterech posiada po jednym łanie kmiecym, zaś piąty nazwany Rykalina lub Rykała ma pół łana kmiecego oraz jednego zagrodnika.

(Według części historyków można przyjąć, że do uprawy łana ziemi, czyli w przybliżeniu 17 ha potrzeba było 11 osób, dorosłych i dzieci. Mogła być to rodzina kmiecia z parobkiem i jego rodziną lub dwóch kmieci, z których każdy gospodarzył na połowie łana ziemi. Natomiast zagrodnicy posiadali najczęściej tylko zagrodę i ewentualnie do 1/4 łana ziemi, komornicy nie posiadali domu i mieszkali w wynajętych izbach. W zamian za możliwość uprawy ziemi kmiecie i zagrodnicy byli zobowiązani do odrabiania pańszczyzny w folwarku pana wsi, i inych świadczeń na jego rzecz. Wymiar pańszczyzny uzależniony był od ilości uprawianej ziemi, cała ziemia we wsi, w tym też ta uprawiana przez kmieci i niekiedy zagrodników, stanowiła własność pana wsi. Znajdujące się na wsiach karczmy, wiatraki i młyny w olbrzymiej większości stanowiły własność właściciela wsi lub co było bardzo częste, tylko jej części, w tym przypadku wynajmowane były użytkownikom, na co roku odnawianą dzierżawę).

1579 roku.

Małachowo Złych Mięsic we władaniu czterech właścicieli:

• Małachowski ma 1 łan ziemi określony jako łac. aratura sua, jednego zagrodnika i jednego komornika.
• Wojciech Strzałkowski ma pół łana kmiecego.
• Przyjemski jest w posiadaniu 1,25 łana kmiecego.
• Moszczeński ma 1,5 łana ziemi określonej łac. aratura sua i jednego zagrodnika.

1638 roku.

W dokumencie pojawia się Zgniłe Małachowo, najprawdopodobniej w tym czasie tak nazywani Małachowo Złych Miejsc.

1837 roku.

Właścicielem wsi jest Wołłowicz. Jest tam 11 domów zamieszkałych przez 103 osoby.

• J.A.Bobrowicz.- Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego – wyd. Lipsk 1846 rok.

Małachowo Złych Miejsc i okolice ok. 1839 roku.

XIX wiek.

Epidemia cholery w miejscowości.

Położony za wsią, w kierunku Arcugowa cmentarz choleryczny.

1865 roku

Majątek (Folwark) przechodzi na własność hr. Franciszka Żółtowskiego.

1885 roku.

Ma 1468 mórg rozległości. Jest tam 7 domów, w których mieszka 168 osób, wszyscy katolicy, analfabetów jest w miejscowości 64. Właścicielem wsi jest Franciszek Żółtowski.

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI. 1885 rok.

1890 roku.

Hrabia Franciszek Żółtowski przepisuje majątek w Małachowie na swojego syna Władysława.

1909 roku

Majątek w Małachowie Złych Miejsc należy do majętności Niechanowo, którego właścicielami są spadkobiercy Stanisława Żółtowskiego. Majątek w Małachowie ma 430 ha i daje 5010 marek dochodu gruntowego, jest wydzierżawiony w parcelach. Pocztę miejscowość posiada w Witkowie.

• Księga adresowa polskich właścicieli ziemskich Wielkiego Księstwa Poznańskiego z uwzględnieniem powiatu, stacyi poczty, telegrafu, dworca. 1909 rok.

Małachowo Złych Miejsc w 1911 roku.

1922 roku.

Majątek Małachowski przechodzi w drodze dziedziczenia na współwłasność Pawła, Franciszka i Zofii Żółtowskich.

1937 roku.

Jedyną właścicielką majątku w Małachowie zostaje wspomniana wcześniej Zofia Dąbrowska zd. Żółtowska.

1946 roku.

Majątek przechodzi na własność Skarbu Państwa, po czym zostaje rozparcelowany.

• Na podstawie: Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Widok dworu i spichrza w latach 80 XX wieku.

Legenda:

• Odległość podana jest od rynku w Gnieźnie do centrum opisywanej miejscowości.
• Dane statystyczne miejscowości pochodzą ze strony internetowej: Polska w liczbach.